Oxumağa 3 dəqiqə

Forex Bazarı və Valyuta Cütlükləri: Majorlar, Minorlar və Ekzotiklər

Forex bazarı, yəni xarici valyuta bazarı (Foreign Exchange Market), dünyanın ən böyük və ən likvid maliyyə bazarıdır. Burada gündəlik trilyonlarla dollar həcmində valyuta alqı-satqısı həyata keçirilir. Ticarət prosesində əsas alət valyuta cütlükləridir və bu cütlüklər müxtəlif kateqoriyalara bölünür: major, minor və ekzotik valyuta cütlükləri.

Valyuta Cütlüyü Nədir?

Forex ticarətində bütün əməliyyatlar bir valyutanın digərinə qarşı dəyişdirilməsinə əsaslanır. Məsələn, EUR/USD valyuta cütlüyü avronun ABŞ dollarına qarşı dəyərini göstərir. Burada:

  • Baza valyuta (Base Currency) – soldakı valyutadır (məsələn, EUR),
  • Kotrvalyuta (Quote Currency) – sağdakı valyutadır (məsələn, USD),
  • Qiymət isə 1 baza valyutanın neçə kotrvalyutaya bərabər olduğunu göstərir.

Major Valyuta Cütlükləri (Major Pairs)

Major valyuta cütlükləri dünya üzrə ən çox ticarət olunan, ən likvid və aşağı spreada malik cütlərdir. Bu cütlüklərdə mütləq şəkildə ABŞ dolları (USD) olur.

Ən məşhur major cütlüklər:

Cütlük Açılışı Adı
EUR/USD Avro / ABŞ dolları “Fiber”
GBP/USD İngilis funt sterlinqi / ABŞ dolları “Cable”
USD/JPY ABŞ dolları / Yaponiya yeni “Gopher”
USD/CHF ABŞ dolları / İsveçrə frankı “Swissie”
AUD/USD Avstraliya dolları / ABŞ dolları “Aussie”
USD/CAD ABŞ dolları / Kanada dolları “Loonie”
NZD/USD Yeni Zelandiya dolları / ABŞ dolları “Kiwi”


Xüsusiyyətləri:

  • Yüksək likvidlik və dar spread.
  • Fundamental və texniki analiz üçün əlverişlidir.
  • Daha çox məlumat və statistik məlumat mövcuddur.
  • Başlanğıc səviyyəli treyderlər üçün tövsiyə olunur.

Minor Valyuta Cütlükləri (Cross Pairs / Minor Pairs)

Minor cütlüklərdə USD iştirak etmir, lakin yenə də likvidliyi yüksək olan inkişaf etmiş ölkələrin valyutaları yer alır.

Əsas minor cütlüklərə misal:

  • EUR/GBP – Avro / İngilis funt sterlinqi
  • EUR/JPY – Avro / Yaponiya yeni
  • GBP/JPY – Funt / Yen
  • AUD/NZD – Avstraliya dolları / Yeni Zelandiya dolları

Xüsusiyyətləri:

  • Likvidliyi majorlara nisbətən aşağı olsa da, kifayət qədər ticarət həcmi var.
  • Spread majorlara nisbətən bir qədər yüksək ola bilər.
  • Volatillik (dalğalanma) daha yüksək ola bilər.
  • Gelişmiş treyding strategiyaları üçün əlverişlidir.

Ekzotik Valyuta Cütlükləri (Exotic Pairs)

Ekzotik cütlüklərdə bir tərəfdə inkişaf etmiş ölkənin valyutası, digər tərəfdə isə inkişaf etməkdə olan ölkənin valyutası iştirak edir. Məsələn:

  • USD/TRY – ABŞ dolları / Türkiyə lirəsi
  • USD/MXN – ABŞ dolları / Meksika pesosu
  • EUR/TRY – Avro / Türkiyə lirəsi
  • USD/ZAR – ABŞ dolları / Cənubi Afrika randı

Xüsusiyyətləri:

  • Likvidlik aşağıdır.
  • Spread və komissiyalar daha yüksək ola bilər.
  • Siyasi və iqtisadi qeyri-sabitlik səbəbilə yüksək volatillik müşahidə olunur.
  • Qısa müddətli spekulyativ ticarət üçün risklidir, lakin doğru analizlə gəlir potensialı yüksək ola bilər.

Nəticə

Forex bazarında uğurlu ticarət üçün valyuta cütlüklərinin növlərini və onların özünəməxsus xüsusiyyətlərini başa düşmək vacibdir. Yeni başlayan treyderlər üçün major cütlüklərlə başlamaq daha məqsədəuyğundur, çünki bu cütlər daha sadə və daha stabil bazar davranışı göstərir. Daha təcrübəli treyderlər isə minor və ekzotik cütlüklərdə yüksək risk və yüksək gəlir strategiyaları qura bilərlər.