Maliyyə Bazarlarına Giriş: Yeni Başlayanlar Üçün Ətraflı Bələdçi
Maliyyə Bazarı Nədir?
Maliyyə bazarları — iqtisadi sistemin təməl sütunlarından biri olub, kapitalın, likvidliyin və sərmayənin dövriyyəsini təmin edir. Bu bazarlarda fərdlər, şirkətlər və dövlət qurumları aktiv alqı-satqısı edərək maliyyə ehtiyaclarını qarşılayır və iqtisadiyyatın təkərlərinin dönməsinə şərait yaradır.
Bu məqalədə forex, səhm, əmtəə, kriptovalyuta və istiqraz (bond) bazarlarını izah edəcək, onların iş prinsiplərini, fərqliliklərini və məqsədlərini geniş formada təqdim edəcəyik.
Məzmun
Forex Bazarı (Valyuta Bazarı)
Xülasə:
- Ticarət obyekti: Valyuta cütləri (məsələn, EUR/USD)
- İş rejimi: 24/5 (bazar ertəsindən cümə gününə qədər fasiləsiz)
- Həcm: Gündəlik $6+ trilyon dövriyyə ilə dünyanın ən böyük maliyyə bazarı
Əsas Xüsusiyyətlər:
- Likvidlik çox yüksəkdir – Saniyələr içində əməliyyat yerinə yetirilir.
- Leverage (kredit çiyni) – Kiçik kapital ilə daha böyük mövqe açmaq imkanı.
- Spekulyasiya üçün əlverişlidir – Qısa müddətli hərəkətlərdən qazanc əldə etmək mümkündür.
- Makroiqtisadi xəbərlərə həssasdır – Faiz qərarları, inflyasiya, siyasi gərginliklər və s.
Kimlər üçün uyğundur?
Aktiv, gündəlik treydinq etməyi sevən, qlobal hadisələri izləyən və qısamüddətli fürsətlər axtaran treyderlər üçün.
Səhm Bazarı (Stock Market)
Xülasə:
- Ticarət obyekti: Şirkətlərin səhmləri (məsələn, Apple, Tesla, BP)
- Məqsəd: Şirkətə pay sahibi olmaq və ya qiymət artışından qazanc əldə etmək
Əsas Xüsusiyyətlər:
- Sahiblik hüququ verir – Səhmi alan şəxs şirkətin hissədarı olur.
- Dividendlər – Şirkət qazancından pay verə bilər.
- Fundamental analiz əsasdır – Maliyyə hesabatları, sektor analizləri və s.
- Uzunmüddətli sərmayə üçün əladır – Portfel qurmaq və kapitalı artırmaq imkanı verir.
Kimlər üçün uyğundur?
Səbirli, daha çox fundamental analizə yönələn, uzunmüddətli qazanc və ya passiv gəlir hədəfləyən sərmayəçilər üçün.
Əmtəə Bazarı (Commodity Market)
Xülasə:
- Ticarət obyekti: Fiziki mallar və təbii resurslar (neft, qızıl, buğda və s.)
- Əsas məhsullar: Enerji, qiymətli metallar, kənd təsərrüfatı məhsulları
Əsas Xüsusiyyətlər:
- Geosiyasi risklərə qarşı həssasdır – Məsələn, Yaxın Şərqdə müharibə neft qiymətini qaldıra bilər.
- Qiymət dəyişkənliyi yüksəkdir – Xəbərlərə sürətlə reaksiya verir.
- Əsasən fyuçers və opsion bazarlarında ticarət edilir.
- Inflyasiya əleyhinə qoruma vasitəsi kimi istifadə olunur (xüsusilə qızıl).
Kimlər üçün uyğundur?
Təbii resurslara marağı olan, texniki analizlə volatillikdən qazanc əldə etmək istəyən treyderlər üçün.
Kriptovalyuta Bazarı (Crypto Market)
Xülasə:
- Ticarət obyekti: Rəqəmsal valyutalar və blokçeyn əsaslı aktivlər (BTC, ETH, SOL və s.)
- İş rejimi: 24/7 – fasiləsiz bazar
Əsas Xüsusiyyətlər:
- Yüksək volatillik – Həm böyük qazanc, həm də böyük itki potensialı
- Mərkəzləşdirilməmiş sistem – Bank və ya dövlət nəzarətindən kənar
- Yeni texnologiyalarla əlaqəli – DeFi, Web3, NFT-lər
- Kriptotreyding strategiyaları – spot, leverage, staking, yield farming və s.
Kimlər üçün uyğundur?
Riski sevən, texnologiyanı anlayan, kripto dünyasını kəşf etmək istəyən treyder və investorlar üçün.
İstiqraz (Bond) Bazarı
Xülasə:
- Ticarət obyekti: Borc alətləridir – dövlət və ya korporativ istiqrazlar
- Məqsəd: Borc verərək faiz gəliri əldə etmək
Əsas Xüsusiyyətlər:
- Sabit gəlir – Mütəmadi faiz ödənişi (kupon) verir.
- Dövlət istiqrazları daha etibarlıdır – Xüsusilə ABŞ və Almaniya istiqrazları
- Korporativ istiqrazlar – Daha yüksək faiz, lakin daha çox risk
- Faiz dərəcələri ilə tərs korrelyasiyalıdır – Faiz qalxanda istiqraz qiymətləri düşür.
- Portfelin diversifikasiyası üçün vacib alətdir.
Kimlər üçün uyğundur?
Riskdən yayınmaq istəyən, sabit gəlirə üstünlük verən və uzunmüddətli portfelə malik sərmayəçilər üçün.
Son Nəticə: Haradan Başlamaq Lazımdır?
Yeni başlayanlar üçün tövsiyələr:
- Öyrənməyə başlayın – Hər bazarın necə işlədiyini və məqsədini anlayın.
- Demo hesab açın – Real pul riski olmadan treydinqi sınaqdan keçirin.
- Riskləri idarə edin – Hər əməliyyatda nə qədər itki riskini daşıdığınızı bilin.
- Uzunmüddətli düşünün – Sürətli qazanc axtarışı əvəzinə sistemli inkişaf.
- Psixoloji hazırlıq – Emosiyalara qapılmadan strategiyalara sadiq qalmaq vacibdir.
